27 Ekim 1918’de ilk sayısı çıkan ve Pontoslu Rumların günlük Epochi (Çağ) Gazetesi, 106 yıl sonra Pontos’a geri döndü.
Trabzon’da yayınlanan gazete haftada dört kez çıkan tek gazete olan Epochi, kapatıldığı güne kadar Pontos’un ve Rumların sesi oldu. Gazete yayımlandığı döneme ait sayfaları Türkçeye çevrilmiş hali ile internet ortamından okuyucuları ile buluşturacak.
Gazete şu metinle okuyucularına merhaba dedi:
"Epochi 106 yıl sonra geri döndü
27 Ekim 1918’de ilk sayısı çıkan ve Pontoslu Rumların kendi kaderlerini tayin etmelerini destekleyen günlük Epochi (Çağ) Gazetesi 106 yıl sonra Pontos'a geri döndü. Gazetenin sayıları 106 yıl önce yayınlanan tarihlerde okuyucu ile buluşmaya başladı. Trabzon'da yayınlanan gazete haftada dört kez çıkan tek gazeteydi (yani günümüz gazetelerine en benzeyen gazete). Diğer gazeteler haftada 1-2 kez yayınlanıyordu. Epochi kapatıldığı güne kadar Pontos’un ve Rumların sesi oldu. Gazetenin sahibi ve müdürü ise bölgedeki tek profesyonel gazeteci ve gazete müdürü olan Nikos Kapetanidis.
Gazete Trabzon'un yanı sıra Giresun, Amasya, Samsun gibi Pontos kentleri ile İstanbul, Rusya ve Yunanistan'dan da haberler geçiyordu. Gazetede güncel gelişmeler ve Pontos'ta yaşanan katliam, zorla göç ettirme haberleri ile birlikte eğitimden, ekonomiye kadar birçok haber yayınlanıyordu. Epochi'de Troçki ve Lenin’in devrimle ilgili yazılarının yanı sıra Trabzonlu Rum sosyalist Yorgos Skliros’un “Sosyal Meselemiz ve Demotika Savunucusu” gibi çalışmaları defalarca yayınlandı. Yine Trabzon’daki memur ve işçilerin yaşadıklarına dair Aralık 1918 ile Ocak 1919 arasında “Çalışanlar Nasıl Yaşıyor” başlıklı makale dizisi gibi Pontosluların ekonomik sorunlarına da dikkat çekildi. Pontos'un yanı sıra dünyadan da haberler yayınlayan Epochi'nin sayfalarında 1. Dünya Savaşı'nın gidişatına dair de birçok yazı yer alıyordu. Trabzon'daki döviz kurları, fındık, zeytinyağı ve diğer ürünlerin fiyatları, ilanlar gazetede yer alan diğer haberlerdi.
Gazetede bunların yanı sıra öykü, şiir, tiyatro oyunları gibi kültür yazıları da sıkça yer alıyordu. Epochi'de Yunan yazarlar Gavriilidis, Zaharias Papantoniu, Pavlos Nirvana’nın yanı sıra Pontoslu Yorgos Skliros’un yazıları ile şairler Yorgos Suris, Yorgos Drosinis ve Kostis Palamas’ın şiirleri ile Oscar Wilde, Lev Tolstoy ve Maksim Gorki’nin de öyküleri yayınlandı. Yine gazete müdürü Kapetanidis Spiros Fotinos takma adıyla yazdığı edebi metinlerin yanı sıra “Denizde Paskalya” ve “Yanis’in Mektupları” adlı öykülerini de Epochi'de yayınladı.
Pontos'ta uygulanan zulümlere karşı açıkça yazmaya cesaret eden tek gazete Epochi tek gazeteci ise Kapetanidis’ti. Kapetanidis Serasis kardeşler tarafından yayınlanan diğer Rum gazetesi Faros tis Anatolis’in tutumunu, boyun eğen ve iktidar yanlısı olarak değerlendirerek sık sık eleştiriyordu. Bu durum Osmanlı yönetiminin de dikkatini çekti ve sansür komiteleri aracılığıyla gazete ve dergilerin faaliyetleri dikkatle izledi. Pontos celladı Topal Osman, Epochi gazetesi çalışanlarını terörize etmek amacıyla gazetenin ofislerini 'ziyaret' etti.
Nikos Kapetanidis sadece cesur ve mücadeleci değildi. Yunan gazeteciliğinde kolay kolay rastlanmayan bir özellik olan kendi yazı stilini oluşturmakla da kalmadı. Kapetanidis, ulusal sorundan toplumsal soruna, eğitimden kadınların sorunlarına kadar birçok konu hakkında yazdı. Sahip olduğu tek silahlar olan kalem ve kağıdı ile mücadeleye girişmekten hiç geri durmadı. Kapetanidis en çok Helenizm ve Pontos’ta Rumlara yönelik yapılan cinayetler ve baskı politikalarıyla ilgilendi. Fakat Kapetanidis Pontusluların sadece ulusal kurtuluşunun yeterli olmayacağının da farkında olarak sosyal ve entelektüel bir mücadelenin de gerekliliğine inanıyordu. Kapetanidis yazılarında tutucu düşünce ve toplumu bastıran anlayışların yıkılması gerektiğini sıkça vurgulayarak, düşlediği Pontos’un adil, eşit ve özgürlükten yana olmasını da istiyordu.
Bir Pontos aydını olan Kapetanidis, Epochi'de eğitim ve kültür üzerine de birçok yazı kaleme aldı. Rum gençlerinin Pontus okullarında Patrikhanenin muhafazakarlığının dayattığı eğitime karşı çıkan Kapetanidis, Epochi’de 2 yıl boyunca yayınladığı 44 makalede, öne çıkardığı en önemli konu ise eğitimin halkın ulaşabileceği ve daha kolay anlayabileceği düzeye indirgenmesi oldu. Eğitim dilinin halkın kullandığı Demotiki lehçesinde verilmesi gerektiğini savunan Kapetanidis, bunun sağlayacağı toplumsal ve entelektüel özgürlüğün ulusal bağımsızlık talebinin de yükselmesine yardımcı olacağını anlattı.
Yayınladığı makalelerde Pontos’un folklorik mirasını da ele aldı, birçok halk türküsü ve gelenekler yazılar yayınladı. Kapetanidis başta Trabzon Kulübü (Pontos’un kültür merkezi) olmak üzere, Giresun (tiyatro oyunu – Ocak 1919) ve Ordu (Nea Zoi Derneği’nin tiyatro oyunu) gibi şehirlerde, Pontos’taki tüm tiyatro ve müzik performanslarını da kayıt altına alıyordu. Aynı zamanda, Demotiki lehçesinin yaygınlığı için verilen mücadelede çok önemli rol oynayan ünlü, ilerici Helen edebiyat dergisi Numasın da Pontos muhabiriydi.
SANSÜR, TUTUKLAMA, CEZAEVİ, İDAM
Kısa süre sonra bu durum sansür ve ardından tehditleri getirdi. Kapatılmakla tehdit edilen Epochi'de “Pontus’un Helen Tanıklıkları” başlıklı köşeden tehditleri hiçe sayan yazılar yazıldı. Bu köşede, Rumlara yönelik gerçekleştirilen cinayetler, hırsızlıklar ve kundaklamalarla ilgili, yazarlardan ve okuyuculardan gelen yazıları yayınlanıyordu. Topal Osman’ın ve onun Giresun’da işlediği cinayetler hakkında cesurca yazdığı makaleler yüzünden, Topal Osman 1920 yılının Mart ayında gazetenin bürosuna gelerek Kapetanidis’i açıkça tehdit etti ve pek yakında tekrar görüşeceklerini söyledi. Tehdit ve sansürlere rağmen çıkmaya devam eden Epochi 5 Mart 1921’de çıkan son sayıya kadar basılmaya devam etti."
Kaynak: Artı Gerçek
