İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, Kasım 2023-Kasım 2024 tarihlerini kapsayan 'Çocuk Hakları İhlalleri Raporu'nu dernek binasında düzenlediği toplantıyla açıkladı.
Raporu açıklayan İHD Diyarbakır Şubesi Çocuk Hakları Komisyonu üyesi Avukat Berfin Elçi, Türkiye tarafından, Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 17, 18 ve 30'uncu maddelerine çekince konulduğunu belirtti. Bu maddelerin, azınlık topluluklar içinde yer alan çocukların kendi kültüründe büyüme ve gelişme hakkı, dilini ve dinini yaşama ve yaşatma, ana dilinde eğitim, ifade özgürlüğü gibi hakları kapsadığını vurguladı. "Sözleşmenin varlık amaçlarının bir kısmına baştan şerh konulmuştur” dedi.
“ÇÖZÜMSÜZLÜĞÜN SONUÇLARINI EN AĞIR YAŞAYANLAR ÇOCUKLAR”
Kürt meselesindeki çözümsüzlüğün sonuçlarını en ağır yaşayanların çocuklar olduğu belirten Av. Berfin Elçi, "Patlayıcı maddeler, zırhlı araç çarpmaları, kollukça açılan ateş sonucu ölüm ve yaralanmalar, cezaevlerinde anne mahpuslarla beraber yaşayan çocuklar meselesi, bu çözümsüzlüğün yalnızca birkaç sonucu” dedi. Elçi, Kürt meselesinin demokratik ve barışçıl çözümü talebini yineledi.
“KAYIP ÇOCUKLAR, ANA DİLİNDE EĞİTİM HAKKI, DEPREMİN ETKİLERİ…”
Elçi, raporu paylaşmadan önce şube olarak gözlemlerine dair şu başlıkları saydı:
*2023 yılında gerçekleşen Maraş ve Hatay merkezli depremlerin çocuklar üzerindeki psikolojik ve maddi etkisi yoğun olarak devam etmekte.
*Kürt meselesinin çözülmemesinin yaratmış olduğu şiddet ortamının bir sonucu olarak birçok çocuk, mahpus anne ile beraber cezaevi ortamında yaşamakta.
*Özellikle kış aylarında yayılan salgın hastalıklar, yetersiz sağlık imkanlarının da etkisiyle çocuklar üzerinde zarar verici boyutta hızla yayılmakta.
*Kamuoyunda 'Yenidoğan çetesi' olarak bilinen vakalardan da anlaşılacağı üzere suç örgütleri tarafından çocukların hayatları çıkar uğruna hiçe sayılmakta.
*Her ne kadar Narin Güran cinayeti toplumun desteği sayesinde gündemde yer almışsa da adli süreçlerdeki aksaklıklar, çocuk yaşam hakkı ihlallerinde yargı sistemini sorgulatmakta, dahası kamuoyunda infial yaratmayan ve bu cinayete benzer sayısız vakanın mevcut olduğu bilinmekte.
*Özellikle kayıp çocukların akıbetine dair kamu gücü tarafından gerekli süreçler yeterli düzeyde işletilmemekte, bu vahim mesele büyük bir bilinmezliğe terk edilmekte.
*Meslek edindirme adı altında çocukların emeklerinin kamu otoritesi tarafından sömürülmesinin yanında çocuklar sağlıksız ve güvensiz koşullarda çalıştırılmakta.
*Çocukların ana dillerinde eğitim ve sosyal hayata katılım hakkı, istikrarlı bir şekilde yok sayılmaya devam edilmekte.
*Çocukların kendilerini doğrudan ilgilendiren konularda dahi protesto ve söz söyleme hakkı, şiddet ve gözaltı uygulamalarıyla engellenmektedir.
RAPORDAN ÖNE ÇIKANLAR
İHD'nin raporundan öne çıkanlar şöyle:
En yoğun hak ihlali kategorileri:
*Resmi hata ve ihmal sonucu ölen ve yaralananlar
*Kuşkulu çocuk ölümleri
*Cinsel istismar
*Tutuklama ve gözaltına alınmalar.
Yaşam hakkına yönelik ihlaller:
*Bölge kentlerinde resmi hata/ihmal sonucu 4 çocuk yaşamını yitirdi, 16 çocuk ise çeşitli şekillerde yaralandı. (Bu kategoride, kolluk görevlilerinin özensiz kullandığı zırhlı/resmi/sivil araçların karıştığı 1 olay sonucunda 1 çocuk yaşamını yitirdi.)
*Mayın ve çatışma bölgelerinde bırakılan patlayıcıların infilakı sonucu 1 çocuk yaşamını yitirdi, 1 çocuk ise ağır şekilde yaralandı.
*Bölge kentlerinde en az 18 çocuk şüpheli şekilde yaşamını yitirdi, en az 1 çocuk intihar girişiminde bulundu. (Çocukların kuşkulu şekilde en çok yaşamını yitirdiği il Şırnak.)
*Aile içi şiddet sonucu en az 9 çocuk yaşamını yitirdi, 1 çocuk ise yaralandı. En az 5 çocuk aile içinde cinsel istismara maruz kaldı.
*Toplumsal alanda şiddet sonucu en az 4 çocuk yaşamını yitirdi, 8 çocuk ise yaralandı. En az 48 çocuk, toplumsal alanda cinsel istismar ve saldırıya maruz kaldı, en az 1 çocuk kaçırılarak alıkonuldu.
Bölge kentlerinde en az 36 çocuğun yaşam hakkı ihlal edildi.
Çocukların özgürlüğü ve güvenliğine yönelik ihlaller:
*Çocukların özgürlüğüne ve güvenliğine yönelik ihlaller sonucu en az 81 çocuk gözaltına alındı, 21 çocuk tutuklandı. Gözaltında 2 çocuk, hapishanelerde 10 çocuk ve gözaltı yerleri dışında 3 çocuk olmak üzere en az 15 çocuk işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.
*Bölge kentlerindeki okullarda en az 4 çocuk fiziksel şiddete maruz kaldı.
